Ocalić od zapomnienia...

Współczesna proza polska, tak jak chyba każda inna, dzieli się właściwie na dwa nurty - popularną, okupującą różnorakie listy bestsellerów,  lubianą przez rzesze czytelników natomiast ostro krytykowaną przez dyplomowanych znawców literatury oraz tzw. "wysoką" - nagradzaną, chwaloną przez zawodową krytykę i pokrywającą się kurzem na księgarnianych i bibliotecznych półkach, omijaną szerokim łukiem przez zwykłego czytelnika. 

Jako, że zaliczam się do tych ostatnich (znaczy się zwykłych czytelników) to ze skruchą stwierdzam, że bardzo rzadko po tych hołubionych przez krytykę współczesnych autorów sięgam, bo po sprawdzeniu okazuje się, że to nie moja bajka jest - żeby nie było, że się uprzedzam bez czytania. 

Ale tym razem trafiła do mnie książka przecudnej urody - jej autorem jest gdańszczanin z pochodzenia a warszawiak z racji miejsca zamieszkania Jacek Dehnel - poeta, tłumacz, malarz i prozaik. 

"Lala" to jego druga z kolei książka, która światło dzienne ujrzała w roku 2006 a sam autor został w kolejnym roku laureatem "Paszportu Polityki" w kategorii literatura.

Tytułowa Lala to Helena Bieniecka, babcia pisarza ze strony matki, natomiast książka to zapis jej wspomnień i opowieści o innych członkach rodziny. Lala dorastała w okresie XX-lecia międzywojennego, przeżyła wojnę i okupację, po wojnie przez pewien czas, razem z pierwszym mężem, przebywała na placówce dyplomatycznej w Belgii, później pracowała w radio i zajmowała się kulturą ludową - jednym słowem prowadziła niezwykle ciekawe i barwne życie.

Przy herbacie i ciasteczkach Lala snuje opowieść o swoich dziadkach Broklach, którzy z Kijowa przenieśli się do podkieleckiego Lisowa, o zagmatwanych dziejach własnych rodziców, o ciotce Ewie z zacięciem rewolucjonistki, o mężu ciotki Saszy, znanym skrzypku, o wuju Michale, schizofreniku, który miewał napady szału, o przyrodniej siostrze Romusi, która zmarła młodo na gruźlicę, o stryju Kazimierzu, który zginął we wrześniu 1939 roku ratując przed zniszczeniem dzieła sztuki w zamku królewskim w warszawie, gdzie był kustoszem, o swoich dwóch mężach - Julianie Rogozińskim (znany tłumacz i krytyk literacki) i Zygmuncie Karpińskim, o sąsiadach, znajomych, służbie i lisowskich chłopach. Opowieść ciągle meandruje, dygresja goni dygresję, z biegiem czasu starsza pani zaczyna się zapominać i wnuk musi dopowiadać puentę do niektórych anegdotek - zna przecież te historie jeszcze z dzieciństwa, spędzanego w domu babci w Oliwie.

Książka ta ma jednak jeszcze drugie dno - to cudownie ciepła opowieść o miłości, zrozumieniu, szacunku i trosce jakimi autor darzy swoją babcię, która z racji wieku i stanu zdrowia wymaga coraz więcej opieki i cierpliwości. I z tych fragmentów tekstu bije ogromne, niekłamane uczucie. Bo starość to taki swoisty egzamin dla rodzinnej miłości - gdy kochana i podziwiana przez całe lata osoba zaczyna tracić pamięć, nie radzi sobie z własną fizjologią, bywa, że przestaje nas rozpoznawać trzeba ogromnego hartu ducha i prawdziwego uczucia aby w dalszym ciągu widzieć w niej człowieka a nie tylko przykry i uciążliwy obowiązek. I moim zdaniem Jacek Dehnel zdał ten egzamin z najwyższą oceną.