Obyś żył w ciekawych czasach...

Dawno, dawno temu, w dzielnicy biedaków w Tebach żył lekarz imieniem Senmut i jego żona Kipa. Pomimo, że już od dawna byli małżeństwem nie mieli dzieci. Bogowie jednak byli dla nich łaskawi i oto pewnego dnia Kipa znalazła w Nilu łódeczkę z sitowia w której płakał maleńki chłopczyk. Ucieszona przyniosła go do swojego domu, nadała mu imię Sinuhe i postanowiła wychować jak własne dziecko. Kiedy chłopiec podrósł rodzice oddali go do świątyni Amona aby tam uczył się zawodu lekarza. Niedoświadczony i naiwny chłopiec wchodzi w świat dorosłych, poznaje tajniki egipskiej medycyny, udaje mu się zostać pomocnikiem królewskiego trepanatora, ale równocześnie obserwuje codzienne życie w murach świątyni, które stanowi dla niego ogromne rozczarowanie i mocno podkopuje jego wiarę w bogów i szacunek dla kapłanów. W czasie pobytu w świątyni poznaje przypadkowo dwóch młodych ludzi - Amenhotepa, następcę egipskiego tronu oraz Horemheba, wojownika, który przybył do Teb szukać szczęścia. Los splata ścieżki życia tych trzech chłopców na kolejne lata i niejednokrotnie wystawi na próbę łączącą ich przyjaźń...

"Egipcjanin Sinuhe" to najsłynniejsza powieść fińskiego pisarza Miki Waltariego. Swoją premierę miała w 1945 roku i niemal natychmiast stała się światowym bestsellerem - przetłumaczono ją na kilkadziesiąt języków, a w 1954 roku została zekranizowana przez Michaela Curtiza.

Akcja powieści rozgrywa się w XIV w. przed Chrystusem, za panowania ostatnich władców XVIII dynastii - Amenhotepa IV (bardziej znanego jako Echnaton) i jego następcy Tutenchamona, oraz w okresie przejściowym po śmierci tego ostatniego.  

Książka ma formę pamiętnika, który Sinuhe spisuje pod koniec swojego bogatego w przygody życia - okresy powodzenia i bogactwa przeplatają się z latami ubóstwa, większość życia upływa mu na podróżach po sąsiednich krajach, wiele decyzji podejmuje pod wpływem emocji i w związku z tym niejednokrotnie wplątuje się w niebezpieczne przygody.

Chociaż sam Sinuhe jest postacią fikcyjną, to większość ludzi z którym się styka to osoby jak najbardziej realne, które wpływały na losy ówczesnego świata. Na drodze tebańskiego lekarza stają faraonowie Echnaton i Tutenchamon, słynna królowa Nefretete,władca Hetytów Supiliuliuma, król Babilonii Burna-Buriasz oraz panujący w Syrii Aziru. Postacią historyczną jest również Horemheb - wódz wojsk faraona, prowadzący zwycięskie wojny z Hetytami, plemionami izraelskimi i Syrią. 

Mika Waltari maluje w swojej powieści obraz egipskiego społeczeństwa - prowadzi czytelnika do świątyń poszczególnych bóstw i do Złotego Domu faraona, do bogatych i biednych tebańskich domów, opisuje winiarnie, targi, sklepiki, port i leżące poza murami Miasto Umarłych. W swoich wędrówkach Sinuhe odwiedza również inne części kraju - towarzyszy wojskom Horemheba w czasie walk na pustyni, przebywa jakiś czas w Memfis, a kiedy Echnaton przenosi swoją stolicę do nowo wybudowanego Achetaton również on zmienia miejsce zamieszkania. Jednak królewski lekarz nigdzie nie zagrzewa długo miejsca - okoliczności tak się układają, że większość czasu spędza poza granicami rodzinnego kraju - wędruje po Syrii, Mitanii i Babilonie, odwiedza kraje Hetytów i Kananejczyków, a nawet udaje się na Kretę. W czasie tych podróży doskonali swoją sztukę lekarską, nawiązuje cenne przyjaźnie oraz poznaje życie codzienne, obyczaje, religię i kulturę odwiedzanych krain. Jego pamiętnik stanowi bogaty w szczegóły, barwny i niezwykle ciekawy obraz przedstawiający najstarsze cywilizacje, które powstały na terenie Bliskiego Wschodu.

"Obyś żył w ciekawych czasach" - to chińskie powiedzonko doskonale pasuje do czasów w których toczy się akcja powieści. Panowanie Echnatona i jego reforma religijna to jeden z największych wstrząsów jaki stał się udziałem starożytnego Egiptu - wprowadzenie monoteistycznego kultu Atona w miejsce wielu wyznań, zajęcie majątków świątynnych oraz pacyfistyczny wydźwięk nowej religii stały się przyczyną niepokojów społecznych, osłabienia władzy faraona i ogromnego kryzysu gospodarczego, który poważnie zachwiał podstawami państwa. Jeżeli dołożyć do tego liczne konflikty zbrojne z sąsiadami to niezaprzeczalnie żył bohater książki w bardzo ciekawych czasach.

Zdarza się często, że autorzy tego typu powieści tworząc swoje książki największy wysiłek wkładają w tło historyczne ze szkodą dla charakterystyki postaci. Na szczęście Waltari nie popełnił tego błędu - Sinuhe to postać wielowymiarowa, która ewoluuje na naszych oczach: naiwny i niedoświadczony młody człowiek pod wpływem gorącej namiętności łamie wszystkie zasady, które wpoili mu rodzice i dopuszcza się wielu niegodnych czynów; pozbawiony środków do życia ima się najbardziej pogardzanej pracy, aby przynajmniej częściowo odpokutować swoje uczynki; przekonany przez faraona staje się gorliwym krzewicielem nowego kultu, dla którego nie zawaha się poświęcić całego swojego majątku; w imię dobra kraju postępuje niezgodnie z własnym sumieniem, aby pod koniec życia, jako zgorzkniały i wypalony starzec dojść do wniosku, że życie to marność, proch i nic więcej...

"Egipcjanin Sinuhe" to ciekawa, wielowątkowa, napisana pięknym językiem powieść nie tylko dla wielbicieli historii. To książka, którą po prostu trzeba przeczytać.